Yazıya değerli bir dostumun deyimiyle “Her daim fişe takılı” bir büyük şairin, her okuduğumda aynı güçte kalbime dokunan mısralarıyla başlamak istiyorum.
Mısraların altındaki anlamları ararken, bugünün insanına, bizlere ne demek istiyor olabilir, üzerinde düşüneceğiz.
Bu, Şeyh Galib’in “Hoşça bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen
Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen” beyiti.
Of ki ne of!
“Hoşça bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen” kısmında, “Zübde-i âlem” ifadesi “âlemin özü, yaratılışın zirvesi” anlamına gelir. Burada Şeyh Galib, insana kendisine dikkatlice bakmasını, çünkü varoluşun en değerli özü olduğunu hatırlatır.
İnsanın Allah tarafından yaratılan varlıklar içinde özel ve seçilmiş bir yeri olduğunu vurgular.
Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen” kısmında ise “Merdüm-i dîde” ifadesi “gözbebeği” anlamındadır ve “ekvân” kelimesi de “varlıklar, evren” demektir.
Dolayısıyla bu beyitte Şeyh Galib, insanın evrenin gözbebeği olduğunu, tüm varoluşun merkezi ve en kıymetli parçası olduğunu söyler.
Bu beyit, tasavvufi düşüncede insanın “küçük evren” (mikrokozmos) olarak büyük evrenin (makrokozmos) bir özeti ve yansıması olduğunu ifade eder.
İnsanın yüceliği ve yaratılışındaki sır, Şeyh Galib tarafından bu dizelerle dile getirilmiştir.
Bu narsistik egonun tuzağına düşmeden kendine değer vermenin en zarif biçimde anlatımıdır.
Sanki Şeyh Galib, bir yandan kalbimize dokunurken, bir yandan da bize biricikliğimizi hatırlatarak, hayatımızı o değerlilik ilkesi üzerinden kurmamızı, şahsiyetimizi de o biriciklik hali ile inşa etmemizi işaret etmektedir.
İnsanın kendine verdiği bu değer ona aynı zamanda büyük bir sorumluluk yüklemektedir.
Bu sorumluluğu hisseden kişi ağzından çıkan her söze, yaptığı her işe alemin gözbebeği olduğu bilinciyle dikkat etmez de ne yapar?
Bu “kendilik” egonun sahte “benliği” değildir.
Bilakis o “ben” ortadan kalkınca ortaya çıkan hiçliktir. Arada ben kalmayınca, ışıldamaya başlayan o nuru ilahidir.
Yani öz benliğimizdir.
