Tarih Bilinci
Kitabın Yazarı: Arnold J. Toynbee
İlk Basım Yılı: 1958
Yayınevi (TR): Bateş Yayınları
Kategori: Felsefe
Özet
Arnold Toynbee’nin “Tarih Bilinci” eseri, tarihe ve insanlık tarihine yönelik geniş kapsamlı bir felsefi bakış açısı sunar. Toynbee, tarihin yalnızca bir dizi olayın kronolojik olarak sıralanmasından ibaret olmadığını, bunun yerine tarihsel süreçlerin daha derin bir anlam taşıdığını savunur. Ona göre, tarih insanlığın kendini yeniden yaratma sürecidir ve bu süreç, geçmişin birikimlerini yeni koşullara adapte etme çabasıdır.
Kitapta Toynbee, tarihsel olayların neden ve sonuç ilişkilerini anlamak için medeniyetlerin yükseliş ve çöküş döngülerine odaklanır. Ona göre, medeniyetler doğar, büyür, zirveye ulaşır ve en sonunda içsel ya da dışsal sebeplerle yıkılır. Bu döngüsel bakış açısı, Toynbee’nin tarih anlayışında merkezi bir rol oynar.
Toynbee, tarihsel determinizm yerine insan iradesine ve yaratıcı gücüne vurgu yapar. Tarih boyunca medeniyetlerin karşılaştıkları zorlukları aşmalarındaki temel unsur, bireylerin ve toplumların yaratıcı tepkiler verebilme kapasitesidir. Medeniyetlerin ayakta kalabilmesi, bu zorluklara verilen yaratıcı ve uyum sağlayıcı yanıtlarla mümkündür. Toynbee, bu yaratıcı güçlerin medeniyetlerin yıkılmasını önleyebileceğini savunur.
Cevvela Yorumu
Arnold Toynbee’nin "Tarih Bilinci" eseri, tarihe dair felsefi ve spekülatif bir bakış sunması açısından son derece değerlidir. Toynbee’nin tarihsel olaylara döngüsel yaklaşımı, onun tarihin genel akışını kavrama çabasının bir yansımasıdır. Ancak bazı eleştirmenler, Toynbee’nin döngüsel tarih anlayışının, tarihsel olayların karmaşıklığını basitleştirdiğini savunmuşlardır. Tarihin her zaman aynı döngüler üzerinden ilerlediğini öne sürmek, olayların ve medeniyetlerin özgünlüğünü göz ardı edebilir. Toynbee’nin yaklaşımı büyük oranda yaratıcı bir düşünce deneyimi sunar. Tarihi yalnızca belirli bir zaman dilimindeki olaylar zinciri olarak değil, daha geniş bir perspektiften değerlendirmeyi öğretiyor. Ancak bu döngüsel modelin, her medeniyet için geçerli olduğunu söylemek zor olabilir. Farklı coğrafyalar, farklı zamanlar ve topluluklar için tarih farklı biçimlerde gelişmiştir. Bununla birlikte, medeniyetlerin yükselip çökme süreçlerini anlama konusunda Toynbee’nin sunduğu bu felsefi bakış, tarihsel olayları daha derin bir perspektifle ele almayı teşvik ediyor. Toynbee’nin tarih anlayışı, insan iradesinin ve yaratıcı gücün tarihsel olaylar üzerindeki etkisini vurgulamasıyla da oldukça etkileyici. Modern dünyada bireylerin ve toplumların karşılaştıkları zorluklar karşısında sergiledikleri yaratıcı ve yenilikçi yaklaşımların medeniyetlerin geleceğini şekillendirebileceği fikri, Toynbee’nin önemli katkılarından biridir. Toynbee’nin "Tarih Bilinci" eseri, tarihe dair düşünce dünyamı genişleten bir çalışma oldu. Özellikle medeniyetlerin karşılaştıkları zorluklar ve bu zorluklara verdikleri yaratıcı yanıtlar üzerine düşündürdü. Yaratıcılık ve inovasyonun tarihsel süreçlerdeki rolünü vurgulaması, çağdaş dünyada karşılaştığımız sorunlara nasıl yaklaşmamız gerektiği konusunda da önemli bir ders veriyor. Kitabın en güçlü yanı, insan iradesinin ve yaratıcı zekanın, tarihin akışını değiştirebilme kapasitesini anlatması. Ancak, Toynbee’nin döngüsel tarih anlayışının her durumda geçerli olmadığını düşünüyorum. Tarihi her zaman bir döngü içerisinde görmek, olayların özgünlüklerini ve farklılıklarını gözden kaçırmamıza neden olabilir.
Cevvela'dan Alıntılar
"İnsanoğlu tek aile gibi bir şey yaratmayı başaramazsa mutlaka kendini yok edecektir."
"İnsanın şimdiyi ve geçmişi incelerken geleceğe gözlerini kapaması mümkün değildir;mümkün olsa,bile çok ters bir şey olurdu bu."
"Bir tarihçi için tarihe kendi atalarına duyduğu bağlılık açısından bakmak,onun, global panoramayı gerçek orantıları içinde görmesini zedeleyen raslansal bir pürüzdür."
"Belirli bir ülkenin, bir uygarlığın, bir dinin, bizim olduğu için, sırf bu nedenle merkezî bir konumda ve üstün olduğunu düşünmek bir yanılsamadır."
"Kolay ortamlar insanı zorlamaz; yaratıcı eyleme iten, çorak ülkedir."