Doğu ve Batı Arasında İslâm

Kitabın Yazarı: Aliya İzzetbegoviç

İlk Basım Yılı: 1980

Yayınevi (TR): Ketebe Yayınları

Kategori: Felsefe

Özet

Doğu ve Batı Arasında İslâm, Aliya İzzetbegoviç’in derin felsefi analizleri ve tarihi perspektiflerle bezediği önemli bir eserdir. Kitap, İzzetbegoviç’in hayatı boyunca süregelen entelektüel yolculuğu ve İslâm ile Batı medeniyetleri arasında köprü kurma çabalarını yansıtır. Farklı düşünce yapılarıyla yoğrulmuş bu eser, Batı’nın rasyonel, bireyci ve materyalist yaklaşımına karşı Doğu’nun manevi, kolektivist ve metafizik değerlerini gözler önüne serer.

Kitapta İzzetbegoviç, modern dünyanın sorunlarını İslâm perspektifinden ele alır. Yazar, İslâm’ın evrensel bir medeniyet olarak yalnızca bir din değil, aynı zamanda bir yaşam biçimi ve dünya görüşü olduğunu savunur. Bu bağlamda İslâm’ın Batı medeniyeti karşısındaki duruşunu ve bu iki büyük medeniyet arasındaki etkileşimi inceler. İzzetbegoviç, Doğu’nun ve Batı’nın birbirlerine sunduğu imkanları ve zorlukları analiz ederek, medeniyetler arasındaki karşıtlıkların barışçıl bir çözümle sonlanabileceği tezini ortaya koyar.

Kitabın önemli bir bölümünde, Batı medeniyetinin güç ve teknoloji merkezli olduğu; buna karşılık Doğu’nun daha çok maneviyat ve insanlık ekseninde şekillendiği vurgulanır. İzzetbegoviç, bu iki kutbun arasında İslâm’ın bir denge unsuru olabileceğini ifade eder. Batı’nın bilimsel ve teknolojik gelişmelerine karşı Doğu’nun manevi ve ahlaki üstünlüğü arasındaki dengeyi kurmanın yolunun, İslâm’ın öz değerlerine dönmek olduğunu vurgular.

İzzetbegoviç ayrıca, sekülerleşen Batı medeniyetinin insanlığa refah getirse de manevi tatmin sunmadığını iddia eder. Bu noktada İslâm’ın hem bilimsel hem de ahlaki bir medeniyet sunabileceğini ve bu iki medeniyetin iyi yönlerinin bir araya gelerek insanlığa yeni bir perspektif sunabileceğini savunur. Yazar, İslâm’ın bireyi hem dünyada hem de ahirette mutluluğa eriştirecek bir sistem sunduğunu, ancak modern toplumun bu değerleri göz ardı ettiğini dile getirir.

Kitabın ana temalarından biri de, İslâm dünyasının yaşadığı kimlik bunalımıdır. İzzetbegoviç, İslâm toplumlarının Batı ile olan ilişkilerinde ya tamamen Batılılaşma ya da tamamen içe kapanma gibi iki uç arasında sıkıştığını ifade eder. Ona göre, bu iki yol da hatalıdır; İslâm toplumları kendi değerlerini kaybetmeden Batı’nın bilimsel ve teknolojik ilerlemelerinden faydalanmalıdır.

Sonuç olarak, Doğu ve Batı Arasında İslâm, Batı’nın materyalist, bireyci ve rasyonel yapısı ile Doğu’nun maneviyat ve ahlaka dayalı yapısı arasında bir köprü kurma çabasıdır. İzzetbegoviç, bu iki medeniyetin iyi yönlerini birleştirerek, insanlığa daha iyi bir gelecek sunabilecek bir sentez oluşturulabileceğini savunur.

Cevvela Yorumu

Aliya İzzetbegoviç’in Doğu ve Batı Arasında İslâm eseri, derin felsefi içeriği ve güçlü analizleriyle hem Doğu hem de Batı dünyasına eleştirel bir bakış sunar. Eserin en etkileyici yönlerinden biri, İzzetbegoviç’in her iki medeniyete de dengeli bir eleştiri getirmesidir. Batı’nın teknolojik ilerlemesine ve bireyci yapısına dair gözlemleri oldukça doğruyken, Doğu’nun manevi gücüne ve toplumsal değerlerine olan saygısı, esere zenginlik katmaktadır. Bu kitabın en büyük katkılarından biri, İslâm’ın modern dünyada nasıl bir rol oynaması gerektiği üzerine yaptığı değerlendirmelerdir. Yazar, İslâm’ın yalnızca bir din olmadığını, aynı zamanda bir medeniyet inşa etme aracı olduğunu savunarak İslâm’ın, Doğu ve Batı arasındaki köprü olma potansiyelini vurgular. İzzetbegoviç’in bu yaklaşımı, hem İslâm dünyasındaki mevcut sorunları çözme çabalarını hem de Batı’nın manevi boşluğunu doldurma arayışını kapsayan bir vizyon sunar. Ancak eserin bazı noktalarında İzzetbegoviç’in Doğu medeniyetine aşırı romantik bir bakış açısıyla yaklaştığını düşünüyorum. Özellikle Doğu’nun manevi ve ahlaki üstünlüğüne dair değerlendirmeleri, zaman zaman Batı’nın bilimsel ve teknolojik gelişimindeki katkılarını yeterince dikkate almıyor gibi görünüyor. Batı medeniyetine getirdiği eleştiriler yerinde olsa da, Batı’nın bireysel özgürlükler ve insan hakları konusundaki gelişmelerini yeterince vurgulamaması eserin tek taraflı bir eleştiri gibi algılanmasına neden olabilir. Aynı şekilde, İslâm dünyasının modern dünyadaki sorunlarına çözüm olarak sunduğu reçete, bazı okuyucular için fazla idealist gelebilir. İslâm toplumlarının Batı medeniyetinin teknolojik ve bilimsel ilerlemelerini kabul ederek manevi değerlerine sadık kalabileceği düşüncesi, pratikte ne kadar uygulanabilir olduğu konusunda soru işaretleri yaratıyor. Zira, Batı medeniyetinin büyük ölçüde sekülerleştiği bir çağda, İslâm medeniyetinin modernleşme ile birlikte manevi değerlerini koruma mücadelesi zor olacaktır. Yine de, İzzetbegoviç’in eseri, bugünün dünyasında medeniyetler arası diyalogun önemini kavramak için son derece değerlidir. İslâm ve Batı medeniyetlerinin birbirlerinden öğrenecekleri çok şey olduğuna dair yaptığı vurgu, günümüzdeki pek çok sorunun çözümü için yol gösterici nitelikte olabilir. Bu bağlamda, İzzetbegoviç’in özellikle genç okurlar ve düşünce dünyasına ilgi duyanlar için büyük bir ilham kaynağı olacağına inanıyorum. Kitap, entelektüel derinliği ve felsefi boyutlarıyla oldukça doyurucu bir içeriğe sahip. İzzetbegoviç’in İslâm’ın evrenselliğine olan inancı ve bunu modern dünya ile nasıl entegre edilebileceği konusundaki düşünceleri, İslâm dünyasının kendini yeniden keşfetme sürecine katkı sağlayacak nitelikte. Kitabı okurken, yazarın hem bir lider hem de bir düşünür olarak sahip olduğu bilgelik ve vizyonu açıkça hissediliyor. Bu yönüyle eser, yalnızca bir fikir kitabı değil, aynı zamanda derin bir manevi yolculuğa davet niteliğinde. Sonuç olarak, Doğu ve Batı Arasında İslâm, günümüzün en önemli meselelerinden biri olan medeniyetler arası diyalog konusunda kapsamlı ve derin bir analiz sunuyor. Aliya İzzetbegoviç’in bu eseri, İslâm dünyasının karşı karşıya olduğu zorluklara dair çözüm önerileri sunmakla kalmıyor, aynı zamanda Batı’nın da manevi olarak yeniden düşünmesi gerektiğini vurguluyor. Kitap, iki medeniyet arasında bir denge kurma çabasında olanlar için vazgeçilmez bir kaynak.

Cevvela'dan Alıntılar

"Yenilgiye uğramış adaletin manzarası bu dünyaya ait olmayan bir gerçek halinde kendini gösterir."

"Ey teslimiyet, senin adın İslâm'dır!"

"Kitle iletişim vasıtaları denilen basın, radyo ve televizyon gerçekten kitle manipülasyonunun vasıtalarıdır."

"İnsan tüm ilimlerin onun hakkında söyleyebildiklerinden daha fazladır."

"İşçi sınıfı alet olarak kullanılan bir grubun örneğidir. O pohpohlanır, delil olarak gösterilir ve adına konuşulur. Fakat bir şey yapmak istenildiğinde ona sorulmaz."