Divan-ı Hikmet

Kitabın Yazarı: Ahmet Yesevî

İlk Basım Yılı: 1150

Yayınevi (TR): Ketebe Yayınları

Kategori: Edebiyat

Özet

Ahmet Yesevî’nin “Divan-ı Hikmet” eseri, Türk tasavvuf edebiyatının ilk ve en önemli örneklerinden biri olarak kabul edilir. 12. yüzyılda yazılan bu eser, Yesevî’nin hikmet adı verilen şiirlerinden oluşmaktadır. “Hikmet” terimi, bilgelik anlamına gelir ve bu eser, Yesevî’nin İslam tasavvufunu ve ahlaki öğretilerini sade bir dille anlattığı öğüt verici şiirler içerir. Ahmet Yesevî, İslam inancını ve tasavvuf anlayışını Türk halkına ulaştırmak amacıyla bu hikmetleri Türkçe yazmıştır.

Divan-ı Hikmet, insanlara Allah’a yakın olmanın ve İslam ahlakına uygun bir yaşam sürmenin yollarını öğretir. Eserin ana temaları arasında dünya hayatının geçiciliği, ahiret inancı, ibadet ve ahlak yer alır. Ahmet Yesevî, şiirlerinde Allah sevgisini ve Peygamber’e bağlılığı vurgular. Eserin dili sade ve anlaşılır olup, o dönemin halkının kolayca anlayabileceği bir üslup kullanılmıştır. Bu yüzden Divan-ı Hikmet, sadece tasavvuf dünyasında değil, aynı zamanda halk edebiyatında da derin izler bırakmıştır.

Ahmet Yesevî, İslam tasavvufunu ve halkı eğitme amacıyla hikmetlerini geniş bir kitleye yaymış, özellikle Orta Asya’da İslamiyet’in yayılmasına büyük katkıda bulunmuştur. Ahmet Yesevî’nin şiirlerinde, Allah’a teslimiyet, tevazu, sabır ve aşk gibi manevi değerler yoğun bir şekilde işlenmiştir.

Cevvela Yorumu

"Divan-ı Hikmet", yalnızca bir edebi eser değil, aynı zamanda Türk halk tasavvufunun ve İslam ahlakının temel öğretilerini barındıran bir kılavuzdur. Ahmet Yesevî, hikmetlerinde herkesin anlayabileceği sade bir dil kullanarak, İslam'ı ve tasavvufu geniş halk kitlelerine ulaştırmayı amaçlamıştır. Bu yönüyle, eser halkla manevi bağlar kuran, insanların dini ve ahlaki yaşamlarına yön veren bir rehber niteliği taşır. Eser, tasavvuf yolunun zorluklarını, dünya ve ahiret arasındaki dengeyi, nefis terbiyesini derin bir içsel yolculukla birleştirir. Ahmet Yesevî'nin sade ve anlaşılır bir dil kullanması, onun derin manevi öğretisini daha geniş bir kitlenin anlamasına olanak sağlamıştır. Bu, eserinin yüzyıllar boyunca hem halk arasında hem de tasavvuf dünyasında etkili olmasının en önemli nedenlerinden biridir. Ancak eserin eleştirilebilecek yönleri de vardır. Yesevî’nin hikmetlerinin belirli bir tarihsel dönemde ve kültürel bağlamda yazıldığı düşünüldüğünde, bazı kavramların modern okurlar için daha derin bir açıklamaya ihtiyaç duyduğu söylenebilir. Ayrıca, tasavvuf öğretisinin sembolik dilinin herkes için kolayca anlaşılabilir olmayabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Ancak bu eleştiriler, eserin değeri ve manevi derinliği üzerinde gölge bırakmaz. Ahmet Yesevî’nin bu eseri, yalnızca bir dinî eser olmanın ötesine geçiyor. İnsanlara manevi bir rehber sunarak onları hayatın zorlukları karşısında güçlü olmaya teşvik eden ve onların içsel yolculuklarını destekleyen bir eser niteliği taşıyor. Özellikle sade dili ve halktan insanlara ulaşabilmesi, eserin zamansız olmasını sağlamış.

Cevvela'dan Alıntılar

"Başına sarık sarar, Kendine mürit arar, İlmi yok neye yarar, Ahir zaman şeyhleri."

"Nerde görsen gönlü kırık, merhem ol."

"Yüce Rabbim, sığınıp geldim sana.."

"Aşk sırrını her nâmerde söyleyip olmaz;

Nice yaksan, rüzgarlı yerde çıra yanmaz."

"Başım toprak, kendim toprak, cismim toprak;

“Hakk vuslatına ererim” diye, rûhum hevesli

Tutuştum yandım, olamadım aslâ tertemiz

Şebnem olup yer altına girdim ben işte."